Narsist kişilik bozukluğu, DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) tarafından tanımlanmış bir kişilik bozukluğudur. Bu psikolojik rahatsızlığa sahip kişiler kendilerinde bir sorun olduğunu kabullenemedikleri için psikolojik bir yardım almaktan da geri durmaktadırlar. Yapılan araştırmalara göre kadınlarda erkeklere göre daha yaygın şekilde görülmektedir.
Narsist Nedir?
Narsist kelimesinin anlamı dış görünüşü ile fazla ilgilenen, kendine verdiği değer abartılı olan, benmerkezci kişidir. Narsist kişilik bozukluğu da bireyin kendisini çok beğenmiş davranması, sürekli kendisinin övülmesini istemesi, empati eksikliği yaşaması, kişinin kendi başarılarından aşırı gurur duyması şeklinde davranışlar görülür.
Narsist Kişilik Bozukluğu Nasıl Ortaya Çıkar?
Narsist kişilik bozukluğu genellikle birçok faktörün bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Her bireyin farklı deneyimlere sahip olduğu ve aynı belirtileri göstermediği de unutulmamalıdır.
Narsist kişilik bozukluğu; kişinin algısında oluşan bir durum sonucunda gelişmektedir. Algı bozukluğu nedeniyle de bireyin sosyal çevresinde, aile ve iş yaşantısındaki olaylara davranış ve uyum sorunu gelişmektedir. Narsist kişilik bozukluğu başka ruhsal hastalıklarla birlikte ortaya çıkabilmektedir.
Narsist kişilik bozukluğuna sahip kişiler şu düşünce ve davranışları sergilemektedir:
- Kendini her ortamda öne çıkarma
- Kendini çok sevme
- Empati yoksunluğu
- Manipülatif davranma
- Yeteri övgüyü alamadığı için hayal kırıklığına uğrama
- Çok yoğun bir kıskançlık ve başkaları ile rekabet etme
- Karşısındaki değersiz ve yetersiz hissettirme
- Duygusal ilişkilerde manipülatif olma, partnerine duygusal olarak zor duygular hissettirme
- Ebeveyn tutumlarında aşırı baskıcı ve mükemmeliyetçi davranışlar sergileyerek çocuğundan duygusal olarak kopuk olma
- Eleştiriye kapalı olma
Narsist Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Narsist kişilik bozukluğu nedenleri tam olarak bilinememekle birlikte, birçok faktörden etkilenmektedir. Çocukluk döneminde edinilen deneyimler, çocuğun ailesiyle ve çevresiyle olan ilişkisi, ailedeki genetik bozukluk gibi etkenler önemlidir. Kişinin narsist olmasının nedenleri; ailesi tarafından çok fazla şımartılarak büyümesi, sürekli övgü alması, şiddet ve istismar yaşamış olması olabilmektedir.
Narsist Kişilik Bozukluğu Olan Kişilere Nasıl Davranılmalı
Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler ile iletişim kurmak oldukça zorlayıcı olabilir. Ancak bu durumla başa çıkabilmek ve sağlıklı bir iletişim gerçekleştirebilmek için aşağıdaki durumlara dikkat edilebilmektedir.
- Net sınırlar belirlemek,
- Manipülasyona karşı dirençli olmak ve sınırları bilmek,
- İstenilen övgüyü dozunda vermek,
- Narsist kişinin egosunu besleyici hareketlerde bulunmamak,
- Narsist kişiye karşı hissedilen her şeyi net bir şekilde ifade etmek,
- Açık iletişim kurmak,
Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler ile net ve açık bir iletişim kurmak her anlamda faydalı olabilmektedir. İletişim sırasında kişinin kendi istek ve sınırlarını kolay bir şekilde çizmesi gerekmektedir. Zorlayıcı olan bu süreçte destek almak da büyük katkı sağlayacaktır.
Narsist Kişilik Neden Gelişir?
Narsist kişilik birçok faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Genetik kodların narsist kişilik bozukluğunda yoğun olarak rol oynadığını söylemek mümkündür. Aynı zamanda çocukluk zamanında hissedilen aşırı değersizlik hissi, ileri yaşla beraber bu şekilde geri dönüş sağlayabilmektedir. Kişi kendi değerini yükseltmek için gereken aktivitelerde bulunmaya başlayabilmektedir. Başarı peşinde koşmak, bilinçsizce yapılan ancak nedeni belli olan bir eylemdir.
Çocukluk döneminde aşırı övülme, ileri yaşta da aşırı övülmeyi beklemeye neden olabilmektedir. Toplumsal çevrede sürekli kıyaslanma ve rekabetçi bir ortam sunulması da aynı şekilde narsist bir kişiliğin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Narsist Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle kendi istekleri ile terapiye gelen kişiler olmamaktadırlar. Kendilerindeki başka ruhsal sorunlar nedeniyle terapiye başvurdukları görülmektedir. Bu sebepler; depresyon, kaygı, aile dinamiklerinde sorun, boşanma, cinsel sorunlar, başarısızlık korkusu ya da ebeveyn-çocuk ilişkisindeki sorunlar gibi konulardır.
Narsist kişilik bozukluğu tedavisi, psikoterapi ile gerçekleştirilebilmektedir. En çok kullanılan yöntem dinamik psikoterapi olmaktadır. Daha uzun seans sayısı gerektirebilmektedir. Deneyimli ve uzman bir psikolog ile başarılı sonuçlar görülebilmektedir.
