Klostrofobi, kapalı alan korkusu olarak da bilinen bir kaygı bozukluğudur. Klostrofobisi olan bireyler, kapalı ortamlarda bulunulması gerektiğinde anksiyete atağı geçirebilecek kadar hem fiziksel hem de psikolojik rahatsızlık duyabilirler. Klostrofobi, en yaygın görülen fobilerden birisidir. Kapalı alanda kalma korkusu, her bireyde benzer semptomlarla görülmez. Kimisi bu sorunu hafif bir kaygı haliyle geçirebilirken kimileri de şiddetli yaşayarak panik atak geçirebilmektedir. Bireyler de bu kaygı durumunu yaşamamak için kaçınma davranışları sergileyerek, klostrofobiyi tetikleyen faktörlerden uzak durma davranışları geliştirmektedir.
Klostrofobi Nedir?
Klostrofobi, dar veya kapalı alanlarda bulunma korkusu olarak bilinen bir anksiyete bozukluğudur. Klostrofobik kişiler genellikle kalabalık asansörlerde, küçük odalarda, tünellerde, uçaklarda veya diğer kapalı alanlarda yoğun bir rahatsızlık hissi yaşarlar. Kişi böyle durumlarda sıkışmış, kaçamayacağı bir yerde ve hareket edemeyecek şekilde hissedebilir.
Klostrofobi Belirtileri
Klostrofobi belirtileri bireyler arasında farklı şekilde ve şiddette görülebilmektedir. Anksiyete bozukluğu sonucu ortaya çıkan belirtiler ile benzerlik göstermektedir. Klostrofobi yani kapalı alanda kalma korkusu yaşayan bireylerde aşağıdaki belirtiler görülebilir;
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı
- Terleme
- Titreme
- Ortamdan kaçma isteği
- Baş dönmesi ve mide bulantısı
- Bayılma
- Kapalı alanda herhangi bir tehlikeye maruz kalınacak şeklinde düşünce içerikleri
Bu belirtiler kişinin yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir. Klostrofobi belirtileri ciddiye alınmalı ve tedavisi için vakit ayırılmalıdır.
Klostrofobi Nasıl Anlaşılır?
Klostrofobinin teşhisi bireyin bu durumla karşılaştığında nasıl hissettiği, nasıl düşündüğü ve neler yaptığıyla ilgili danışanın öyküsü dinlenir. Bir psikiyatri uzmanı ya da klinik psikolog bu kaygı durumuyla ilgili teşhis koyabilir. Alanında uzman psikolog, bireye yaşadığı duyguyla ilgili tanı koymaya yardımcı sorular sorabilmektedir. Klostrofobi tanısı koymak için herhangi bir fiziksel test yoktur ancak anketler ve psikolojik ölçekler ile değerlendirmeler yapılabilmektedir.
Klostrofobi Kimlerde Görülür?
Klostrofobi nedenleri, kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Çocuklukta yaşanan bir travma, çevresel faktörler, gerçekten kapalı alanda kalmaya maruz kalma deneyimine sahip olma, genetik kodlar klostrofobi görülmesine neden olabilmektedir.
Klostrofobi Anında Ne Yapmalı
Klostrofobi anında sakinleşmek için yapılabilecek birkaç adım bulunmaktadır. Kişinin klostrofobi korkusuyla karşı karşıya kaldığında kendisine bu durumun geçici olduğunu hatırlatması, hatta sesli bir şekilde kendini telkin etmesi gerekmektedir.
- Yavaşça, derinden nefes almak
- Gözleri kapatmak
- Gerçekten tehlikede olmadığını kendine hatırlatmak
- Mümkünse kapalı ortamdan uzaklaşmak
Klostrofobiye Ne İyi Gelir?
Klostrofobiye iyi gelen şeyler her birey için farklı olabilmektedir. Genel olarak bakıldığında da kişinin o anki kaygı durumunu azaltması için derin nefes egzersizi klostrofobi için iyi gelen bir yöntemdir. Farkındalığı kaygı hissinden başka bir yöne doğru geçirmek için aşağı veya yukarı doğru sayı sayma yöntemi işe yarayabilmektedir. Kişinin o an kendisini güvende ve iyi hissetmesine odaklayacak şekilde konuşmalar yapması da yaşanan süreci rahatlatabilmektedir.
Klostrofobiyi Tetikleyici Faktörler
Klostrofobiyi, çevrelenmiş kapalı alanlar tetiklemektedir. Bunlara örnek olarak asansör, uçak, mağaza giyinme kabinleri, hastanelerdeki MR gibi görüntüleme cihazları, mağaralar, tüneller söylenebilir. Avm girişlerindeki döner kapılar, bodrum katlar, hatta dar giysiler giymek bile klostrofobiyi tetikleyebilmektedir. Klostrofobi bireyin günlük yaşamında ve sosyal durumlarda hayat kalitesini etkileyecek şekilde güçlü ise mutlaka zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulması gerekmektedir.
Klostrofobinin Panik Atak ile İlişkisi
Klostrofobi şiddetli şekilde yaşandığında kişinin panik atak geçirme ihtimali de artmaktadır. Panik atak geçirildiğinde de kişi daha korkutucu ve kötü düşüncelere sahip olmaktadır. Kapalı alandan korkan ve o ortamda bulunduğunda panik atak geçiren kişiler, ölüm korkusu ile karşı karşıya kalabilirler.
Klostrofobi nedeniyle panik atak geçiren kişinin sakinleşmesi için belirli bir süreye ihtiyacı olabilmektedir. Bu süreçte klostrofobi anında yapılması gerekenleri veya kişiye iyi gelen şeyleri yapmak yardımcı olabilmektedir.
Klostrofobi ile panik atak iç içe geçebilmektedir. Panik atak sorunu yaşayan kişilerde klostrofobi görülme ihtimali yüksektir. Aynı zamanda klostrofobi sorunu yaşayan kişilerin de panik atak yaşama ihtimali oldukça yüksektir.
Klostrofobi Tedavisi
Klostrofobi, kişinin hayatını oldukça etkilediği ve gün içindeki işlevselliğini bozduğu için aslında tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Psikoterapi yöntemleri, ilaç tedavisi, maruz kalma terapisi gibi tedavi yöntemleri mümkündür. Klostrofobi bireyin kendiliğinden tedavi edebileceği bir durum değildir. Kişinin kaygı düzeyi daha da kötüleşebilir. Bu nedenle mutlaka bir profesyonel destek alınmalıdır.
Bireyin kaygı düzeyinin hafifleyebilmesi için ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. İlaçlar doktor önerisi ile kullanılmalıdır. Bir psikolog desteği ile bilişsel davranışçı terapi klostrofobi için hızlı sonuç alınabilen bir terapi yöntemidir.
